32 jaar Cantates in de Nieuwe Kerk
Het seizoen 2024-2025 is het tweeëndertigste jaar dat de serie Cantatediensten in de Nieuwe Kerk wordt georganiseerd.
Inmiddels hebben we talrijke werken uitgevoerd met een accent op Bach, maar zeker ook veel aandacht voor andere grootmeesters zoals Schütz, Schein, Buxtehude, Bruhns, Gabrieli, Monteverdi, Purcell, Rameau, Brahms. De lijst met uitgevoerde werken staat op onze website.
Dit seizoen wederom veel Bach met onder anderen zijn Johannes-Passion, maar daarnaast ook Christoph Graupner, directe concurrent van Bach bij de sollicitatie in Leipzig, en op 4 mei een uitvoering van het geliefde Requiem van Fauré. De geprogrammeerde kerkmuziek is van topkwaliteit en met de kundige en enthousiaste inzet van alle betrokken musici, solisten en koorzangers verwachten we u weer een prachtig kerkmuzikaal seizoen te kunnen bieden.
De cantatediensten staan meer en meer onder financiële druk: uw gift in de collecte, de donaties en bijdragen van de kerk zijn onze inkomstenbronnen. Willen wij de musici redelijk vergoeden dan is uw financiële steun onontbeerlijk. Zij zetten zich al jaren met groot enthousiasme en professionaliteit in.
Daarom vragen wij een bijdrage van minimaal € 12,- in de collecte die bij de uitgang van elke cantatedienst wordt gehouden of via een Tikkie, afgedrukt in de liturgie.
Daarnaast kunt u zich aanmelden als donateur door overmaking van een donatie op banknummer NL67INGB0009444965 t.n.v. Commissie Cantates in de Nieuwe Kerk.
– – –
De eerstvolgende cantatedienst is op zondag 6 oktober om 17.00 uur.
Uitgevoerd wordt de cantate Wer Dank opfert, der preiset mich BWV 17 J.S. Bach
en Die Himmel erzählen die Ehre Gottes SWV 386 van H. Schütz
Uitvoerenden zijn het Cantate Consort, solisten en barokorkest o.l.v. Jelte Hulzebos.
Solisten:
Marina Cabau – sopraan
Wilko Koekoek – altus
Mattijs Hoogendijk – tenor
Roele Kok – bas
Orkest:
Jaël Vuijk – viool
Anthi Ioannidou – viool
Imke Jansen – altviool
Dorota Gorlow – hobo
Waldemar Bomba – hobo
Saskia van der Wel – cello
Mathilde van Wijnen – violone
Pieter Pilon – orgel
Organist: Pieter Pilon
Voorganger: ds. Ruth Peetoom
Toelichting op de twee uit te voeren werken.
Wer Dank opfert, der preiset mich , BWV 17 J.S.Bach
J.S. Bach componeerde de cantate ‘Wer Dank opfert, der preiset mich’ voor de 14de zondag na Trinitatis,, 22 september 1726, op een tekst die zijn achterneef Johann Ludwig ook al eens had getoonzet. Bach respecteerde hem zeer want in dat jaar had hij al een achttiental cantates van hem uitgevoerd. Voor BWV 17 putte hij uit dezelfde bundel cantateteksten die zijn achterneef had gebruikt namelijk diens ‘Kirchen- Music’.
De instrumentale zetting bestaat naast de gebruikelijke strijkers uit 2 hobo’s, de vocale bezetting is koor en 4 solozangers.
BWV 17 is een tweedelige cantate die aansluit bij de lezing van de zondag Lucas 17: 11-19, de genezing van een melaatse Samaritaan. In het eerste deel worden de weldaden die God ons heeft geschonken bezongen en in het tweede deel, na de preek, worden we opgeroepen om daarnaar te handelen. Dit alles wordt vervat in de meest prachtige muziek die Bach ons naliet.
Het openingskoor op de tekst uit Psalm 50:23 is opgezet als een groots bouwwerk, fugatisch van opzet. Na een instrumentale inleiding van 17 maten waarin de zestiende noten zorgen voor de beweging en het feestelijke karakter (der preiset mich,) volgt het fugathema dat door de tenoren wordt begonnen in maat 18. Tot en met maat 57 volgen de andere inzetten, respectievelijk T/A/S/B. Vanaf maat 58 tot maat 71 ontwikkelt zich een doorwerking met elementen uit het fugathema door verschillende toonsoorten heen.
Iets meer op de achtergrond is er een tweede thema op de woorden ‘und das ist der Weg’ (Weg: stijgende toonladder en deels weer dalend, geen geasfalteerd pad). Tussen maat 71 en 80 klinken afwisselend vocale en instrumentale flarden van de beide thema’s. Maat 81 tot het einde is vergelijkbaar met de maten 17-58 maar nu in een andere volgorde namelijk B/T/S/A. Bach was er tevreden over want hij hergebruikte dit deel in het Gloria van zijn Messa in G BWV 236.
In het secco-recitatief voor de alt wordt de openingstekst concreter toegelicht: alles wat ademt, lucht, water, firmament, natuur – het zijn stille getuigen van Gods majesteit en alles zal hem danken en prijzen. Het is een verbinding naar de sopraan-aria. Daar wordt bovenstaande nog eens bevestigd: uw goedheid is alles omvattend en u wijst ons de weg van het heil. De beide violen spelen hier een hoofdrol en imitaties tussen de beide instrumenten en de sopraan als ook de zestiende notenwaarden die het werk in beweging houden, alles draagt bij om het vrolijke karakter van deze aria te kleuren.
Parte seconda
In het tenor-recitatief klinkt letterlijk de tekst uit Lucas 17: 15,16. Bach schrijft een treffende, beeldende toonzetting van de tekst.
De hierop volgende tenor-aria bruist van energie, een loflied met virtuoze uitwerking van de centrale woorden Lob und Dank.
De bas bezingt in het recitatief nogmaals de weldaden die God aan ons doet, uitmondend in een toekomstige volkomen zaligheid.
Het slotkoraal is het derde couplet van het door Johann Gramanns (1487 – 1541) geschreven lied Nun lobt mein Seel den Herren (1530). Bach maakte er werk van door een zeer fijnzinnig uitgewerkte zetting te schrijven, uitgaande van de tekst.
Die Himmel erzählen die Ehre Gottes, SWV386 Heinrich Schütz
Schütz werd in 1585 in Köstritz, Thüringen geboren en stierf op 85 jarige leeftijd in Dresden, waar hij 55 jaar als kapelmeester aan het Saksische hof werkzaam was. Hij is de belangrijkste componist van ’Lutherse’ kerkmuziek in het Duitsland van de 17de eeuw.
Kenmerkend voor zijn compositiestijl is dat de tekst het uitgangspunt is voor de compositie. Deze tekst-klank relatie is een stijl waar de Italiaanse madrigalisten in uitblonken. Dat Schütz daar sterk door is beïnvloed is ook hoorbaar in het motet ‘Die Himmel erzählen die Ehre Gottes’. Het motet maakt deel uit van de bundel Geistliche Chormusik uit 1648, dat 29 motetten voor vijf tot zeven zangstemmen bevat.
Jelte Hulzebos.
Enige informatie over koor, dirigent, solisten en organist:
Het Cantate Consort is in 1992 opgericht ten behoeve van de cantatediensten die maandelijks in de Nieuwe Kerk in Groningen worden gehouden. Sinds de oprichting staat het onder leiding van Jelte Hulzebos. Het verleent jaarlijks een zestal malen medewerking aan deze diensten, waarin geestelijke muziek in een liturgische context wordt uitgevoerd – vaak cantates van Bach, maar ook werken uit de vroege Duitse barok (Schütz, Schein, Bruhns, Buxtehude), hun Italiaanse voorgangers (Gabrieli, Monteverdi) en muziek uit de renaissance (Byrd, Orlando di Lasso, Palestrina). Zangers uit verschillende koren en ensembles uit Groningen worden per project uitgenodigd om in het Cantate Consort te zingen.
Jelte Hulzebos studeerde orgel en klavecimbel aan het conservatorium te Groningen bij Wim van Beek en Jacques Ogg.
Hij behaalde voor orgel het Einddiploma Solospel ‘Cum Laude’ en zijn klavecimbelstudie sloot hij af met het behalen van het diploma Uitvoerend Musicus.
Hij verwierf het diploma Bachelor of Music voor orkestdirectie aan de Hogeschool voor de Kunsten Constantijn Huygens en het diploma voortgezette studie orkestdirectie aan de Messiaenacademie, beide bij Tilo Lehmann. Als organist van de Nieuwe Kerk te Groningen is hij sinds 1987 een van de vaste bespelers van het Timpe orgel uit 1831. Tussen 1990 en 2019 gaf hij leiding aan de Cantorij van de Nieuwe Kerk.
Sinds 1992 speelt hij een belangrijke rol in de organisatie en uitvoering van de maandelijkse cantatediensten in deze kerk. Daar voerde hij talrijke werken uit de 17de en 18de eeuw uit, waaronder talrijke Bach-cantates, de Hohe Messe, de Johannes-Passion, het Weihnachtsoratorium en werken van Buxtehude, Bruhns, Carissimi, Schütz, Brahms en meer.
Jelte Hulzebos is dirigent van het Cantate Consort, het koor dat de cantatediensten muzikaal invulling geeft. Hij is medeoprichter en leider van het Noordelijk Barokensemble, www.noordelijkbarokensemble.nl
Naast zijn concerterende activiteiten als organist, klavecinist en dirigent doceert hij in dezelfde vakgebieden.
Orgelopnamen verschenen op zijn eigen cd label Cambiata Records waaronder de veel geprezen cd, Scheidemann, Sweelinck, Tunder en Bach in de Martinikerk te Groningen.
Website: www.jeltehulzebos.nl
Sopraan Marina Cabau studeerde af aan de ESMUC (Escola Superior de Música de Catalunya) in juni 2022, waar ze heeft samengewerkt met professor Margarida Natividade (klassieke muziek) en Marta Almajano (oude muziek). Ze specialiseerde zich in Lied-uitvoering met Francisco Poyato, Josep Surinyac, Assumpta Mateu en Alan Branch en ontving een beurs van de Anna Riera Foundation (Barcelona) ter ondersteuning van jonge kunstenaars. Ze is lid geweest van Cor de Noies de l’Orfeó Català en Orfeó Català (Palau de la Música Catalana – Barcelona), waar ze als solist heeft gezongen in verschillende producties. Sinds eind 2020 is ze lid van het koor van het Bach Collegium Barcelona onder leiding van Pau Jorquera. Binnenkort neemt ze als solist deel aan de Bachs Matthäus Passion met het Luthers Bach Ensemble.
Momenteel volgt ze het Master of Music-programma aan het Prins Claus Conservatorium (Groningen) bij Paul Triepels, David van Laar en Hanneke de Wit.
De countertenor Wilko Koekoek begon op 6-jarige leeftijd met zingen, als jongenssopraan in het Roder Jongenskoor. Toen in 2016 zijn stem brak koos hij countertenor als stemvak. Hij begon in 2017 met lessen bij David van Laar en een jaar later bij Hanneke de Wit in de Jong Talent Klas van het Prins Claus Conservatorium Groningen.
Als countertenor heeft hij in verschillende ensembles gezongen zoals The Gents, Nederlandse Bach Academie en Luthers Bach Ensemble, waarbij hij zich voornamelijk richt op renaissance- en barokrepertoire. Ook als solist is hij steeds vaker actief, bijvoorbeeld in werken als Matthäus Passion (Bach), Dido & Aeneas (Purcell), Dixit Dominus (Händel), Gloria (Vivaldi).
Sinds 2023 is Wilko actief als zangdocent bij o.a. het Roder Jongenskoor en de Roden Girl Choristers.
In 2020 is hij begonnen aan de bachelor klassieke muziek aan het Prins Claus Conservatorium in Groningen, waar hij zang studeert bij Hanneke De Wit en Paul Triepels.
Mattijs Hoogendijk (tenor) begon zijn zangstudie bij Riekje Bakker en Felix Schoonenboom aan het conservatorium in Zwolle. Hij studeerde cum laude af met het programma Dichterliebe van Robert Schumann en de rol van Tamino uit Mozart’s Zauberflöte.Met zijn soepele stem, lyrische geluid en gemakkelijke hoogte heeft Mattijs zich ontwikkeld tot een veelzijdig zanger met een breed repertoire.Mattijs is een veelgevraagd oratorium- en concertzanger. Zo zong hij Die sieben letzte Worte (Schütz) en Membra Jesu Nostri (Buxtehude) o.l.v. Jos van Veldhoven. De Passionen van Bach, Messiah van Händel, het Mozart Requiem en Rossini’s Petite Messe Solennelle behoren tot regelmatig terugkerend repertoire. Mattijs werkt regelmatig mee aan concerten en cd-opnames van professionele ensembles binnen- en buitenland. Hij is freelancer bij Cappella Amsterdam en het Nederlands Kamerkoor en deed projecten met Ton Koopman, Masaaki Suzuki en Vox Luminis.
Roele Kok (bas) studeerde piano aan het Prins Claus Conservatorium in Groningen. Hij studeerde daar in 2010 af bij Paul Komen. Zijn eerste zanglessen kreeg hij in 2008 van Hanneke Tichelaar in Groningen. Sinds 2009 studeerde hij klassieke zang, eveneens aan het Prins Claus Conservatorium. Zijn docenten waren Anneloes Volmer, in de vooropleiding, en Hanneke de Wit. Hij sloot deze studie in juni 2014 succesvol af.Hij volgde masterclasses bij Marion van den Akker, Claron McFadden, Marcel Rijans, Rian de Waal en Margreet Honig. Liedklassen volgde hij bij Eelko Moolenaar en Marien van Nieukerken.Verder studeerde Roele, als pianist, liedbegeleiding in de Masteropleiding van het Artez-conservatorium te Zwolle bij Marien van Nieukerken. Hij sloot die studie in januari 2013 af.Roele is actief als solist en als koorzanger bij Capella Frisiae, de Nederlandse Bach Academie, Consensus Vocalis en Kamerkoor Provocanto.
Pieter Pilon kreeg orgellessen van Piet Wiersma en studeerde vervolgens orgel aan het Prins Claus Conservatorium in Groningen bij Wim van Beek en piano bij Jan Marisse Huizing.
Kerkmuziek studeerde hij aan het koninklijk Conservatorium in Den Haag bij resp. Christiaan Winter en Jos van der Kooy. Hij verdiepte zich in liedbegeleiding (piano) bij Tan Crone.In 1988 behaalde hij voor orgel cum laude het einddiploma Uitvoerend Musicus.
Na het eindexamen piano volgden er lessen(onder meer improvisatie) bij Albert de Klerk.
Hij werd prijswinnaar van het Nationale Orgelimprovisatieconcours(1992) in Bolsward .
Regelmatig geeft hij concerten als solist of in samenwerking met koren, instrumentale en vocale solisten. Als docent piano en orgel is Pieter Pilon verbonden aan het Centrum voor de Kunsten Zuid-Groningen en als repetitor en pianodocent aan de Stedelijke Muziekschool. Bij de Protestantse Gemeente in Winsum-Obergum verzorgt hij als cantor-organist de begeleiding van de gemeentezang. Tevens is hij hoofdorganist van de Protestantse kerk in Farmsum ( Delfzijl) en de vaste bespeler van het befaamde Lohmanorgel aldaar.
– – –
Toegang gratis, collecte bij de uitgang
– – – – –
Het volledige programma van het seizoen 2024 – 2025 kunt u vinden onder het kopje Cantatediensten.
– – – – –
De cantatedienst van 5 februari 2023 was een echte jubileumdienst!
Koor, 24-koppig orkest en de 4 solisten gaven onder leiding van Jelte Hulzebos een geweldige uitvoering van dat prachtige werk van Bach, de Hohe Messe (BWV 232).
Er waren 420 (!) bezoekers en dat geeft een mooie volle kerk (zie ook de foto’s hieronder, zoals gemaakt door Stef Tuinstra).
De bezoekers gaven ons ook een cadeau, de opbrengst van de collecte, inclusief bankoverschrijvingen en de Tikkies bedroeg maar liefst ca € 5.500,- !! Dank, veel dank daarvoor.
Het is duidelijk dat we in die 30 jaar in onze Nieuwe Kerk op één lijn zijn gaan staan met de cantatediensten in kerken als de Geertekerk (Utrecht), Kloosterkerk (Den Haag) en Westerkerk (Amsterdam).
– – –
De cantatediensten staan wel onder financiële druk: uw gift in de collecte, de donaties en bijdragen van de kerk zijn onze inkomstenbronnen. Willen wij de musici redelijk vergoeden dan is uw financiële steun onontbeerlijk. Zij zetten zich al jaren met groot enthousiasme en kundigheid in.
Daarom vragen wij een bijdrage van minimaal € 12,- in de collecte die bij de uitgang van elke cantatedienst wordt gehouden, of via een Tikkie afgedrukt in de liturgie.
Daarnaast kunt u zich aanmelden als donateur door overmaking van ten minste € 25,- op banknummer NL67INGB0009444965 t.n.v. Commissie Cantates in de Nieuwe Kerk.
PS: de Commissie Cantates in de Nieuwe Kerk is een ANBI instelling, omdat zij (in die zin) valt onder de Protestantse Gemeente Groningen (PGG). U kunt daarom eventuele giften aan de Commissie bij de aangifte Inkomstenbelasting opgeven. U moet dan ook melding maken van de ANBI instelling, en dat is bij giften aan de Cantatediensten dus de PGG.
– – –