30 jaar Cantates in de Nieuwe Kerk

Het seizoen 2022-2023 is het DERTIGSTE jaar dat de serie Cantatediensten in de Nieuwe Kerk wordt georganiseerd. Na enkele voorzichtige pogingen in 1991 met een tweetal cantatediensten werd het jaar daarop een reeks van acht cantatediensten georganiseerd. Inmiddels zijn we de 200 ruim gepasseerd en is er een schat aan prachtige kerkmuziek tot klinken gebracht. Daaronder vele cantates, missen, motetten, oratoria en passionen van Bach, maar ook veel werken van Schütz, Schein, Buxtehude, Bruhns, Gabrieli, Monteverdi, Purcell, Rameau, Brahms, en anderen. Soms in kleine bezettingen maar ook groots opgezette werken voor vier koren en royale instrumentale bezetting. De lijst met uitgevoerde werken staat op onze website.

Dit jaar zullen we de 30 jaar cantatediensten in de Nieuwe Kerk feestelijk accentueren met een uitvoering van de Hohe Messe van Bach.

Maar er is natuurlijk meer, bijvoorbeeld Ein Deutsches Requiem van Brahms in de versie voor quatre-main piano en een uitvoering van de Matthäuspassion van Schütz.

De geprogrammeerde kerkmuziek is van topkwaliteit en met de kundige en enthousiaste inzet van alle betrokken musici, solisten en koorzangers kunnen we rekenen op een feestelijk seizoen.

De eerstvolgende cantatedienst  is op zondag 4 juni om 17.00 uur.

Uitgevoerd worden motetten van Brahms, Mendelssohn en Rheinberger door het Cantate Consort o.l.v. Jelte Hulzebos met
Esther Ebbinge- sopraan
Pieter Pilon – orgel
Voorganger: ds. Ruth Peetoom
Organist: Pieter Pilon

Johannes Brahms (1833-1897) is vooral bekend en geliefd vanwege zijn symfonisch repertoire en de kamermuziek die hij componeerde. Kenmerkend voor Brahms’ schrijfwijze is, met name waar het de vocale werken betreft, het veelvuldig teruggrijpen naar compositietechnieken en uitdrukkingsmogelijkheden uit de (vroeg)barok. Hij bezat een grote verzameling manuscripten van o.a. Gabrieli, Palestrina, Schütz en Bach die zijn compositiestijl sterk hebben beïnvloed. In het motet ‘Warum ist das Licht gegeben dem Mühseligen’ zijn de barokke kenmerken te herkennen in het gebruik van de fuga en verschillende imitatietechnieken. Ook door de woord-klank relatie is de invloed van zijn voorgangers te herkennen.

Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847) is een van de grote romantische componisten van de 19^de eeuw. Hij was een muzikaal wonderkind dat zijn eerste symfonieën componeerde toen hij een jaar of dertien was. Bekend is hij bij het grote publiek door zijn Midzomernachtsdroom, het vioolconcert, de symfonieën, pianowerken en de oratoria en last but not least als dirigent van het Gewandhausorkest in Leipzig.
Ook Mendelssohns interesse in de barokmuziek was groot en heeft hem geïnspireerd. Een van de voortvloeisels in dit kader is zijn ‘herontdekking’ en heruitvoering van de Matthäus-Passion van Bach in 1829, welke na diens dood niet meer was gespeeld.
De verwantschap met de barok is ook waarneembaar in het kleine motet ‘Denn er hat seinen Engeln’, maar door de harmonische kleuring weet Mendelssohn er ook een eigen, meer 19^de eeuws karakter aan te geven.
‘Hör mein Bitten’ voor sopraan, koor en orgel is door Mendelssohn gecomponeerd in nauwe samenwerking en op verzoek van de dichter/schrijver/chemicus William Bartholomew voor een concert in de Crosby Hall in Londen. Het werd daar in 1845 uitgevoerd op het pas geplaatste drieklaviers orgel van Henry Cephas Lincoln.
In deze dialoog tussen sopraan en koor en orgel klinkt de Mendelssohn van de grote melodische lijnen en de dynamische en harmonische spanningsboog, de Hoogromantische stijl. De tekst is een parafrase van Psalm 55: 1 -9 door William Bartholomew. Deze schreef ook de teksten voor het oratorium Elias.

Ook Joseph Rheinberger (1839 – 1901) past in dit plaatje, zeker in de vele orgelwerken die hij componeerde waarin duidelijk de sporen van de barok te horen zijn. Geboren in Liechtenstein verhuist hij in zijn jeugd naar München waar hij zijn hele leven werkt als componist, organist, pianist, docent aan Akademie vor Tonkunst. Zijn naam en faam reikte tot ver over de landsgrens. Hij liet een enorm oeuvre na van 20 orgelsonates, pianosonates, symfonieën, opera’s, wereldlijke en geestelijke koorwerken waaronder 14 missen. Het Abendlied is een van zijn kleinste werken maar wellicht het bekendste en o zo gevoelig.

Jelte Hulzebos

Enige informatie over de dirigent, het koor, de solist en de organist.

Jelte Hulzebos studeerde orgel en klavecimbel aan het conservatorium te Groningen bij Wim van Beek en Jacques Ogg.
Hij behaalde voor orgel het Einddiploma Solospel ‘Cum Laude’ en zijn klavecimbelstudie sloot hij af met het behalen van het diploma Uitvoerend Musicus.
Hij verwierf  het diploma Bachelor of Music voor orkestdirectie aan de Hogeschool voor de Kunsten Constantijn Huygens en het diploma voortgezette studie orkestdirectie aan de Messiaenacademie, beide bij Tilo Lehmann.
Als organist van de Nieuwe Kerk te Groningen is hij de vaste bespeler van het Timpe orgel uit 1831.
Sinds 1991 speelt hij een belangrijke rol in de organisatie en uitvoering van de maandelijkse cantatediensten in deze kerk. Daar voerde hij talrijke werken uit de 17^de en 18^de eeuw uit, waaronder Bach’s Hohe Messe, de Johannes-Passion en het Weihnachtsoratorium.
Jelte Hulzebos is dirigent van het Cantate Consort en het Gronings Kamerkoor.
Naast zijn concerterende activiteiten als organist, klavecinist en dirigent doceert hij in dezelfde vakgebieden.
Orgelopnamen verschenen op zijn eigen cd label Cambiata Records waaronder de veel geprezen cd, Scheidemann, Sweelinck, Tunder en Bach in de Martinikerk te Groningen.
(www.jeltehulzebos.com)

Het Cantate Consort is in 1992 opgericht ten behoeve van de cantatediensten die maandelijks in de Nieuwe Kerk in Groningen worden gehouden. Sinds de oprichting staat het onder leiding van Jelte Hulzebos. Het verleent jaarlijks een zestal malen medewerking aan deze diensten, waarin geestelijke muziek in een liturgische context wordt uitgevoerd – vaak cantates van Bach, maar ook werken uit de vroege Duitse barok (Schütz, Schein, Bruhns, Buxtehude), hun Italiaanse voorgangers (Gabrieli, Monteverdi) en muziek uit de renaissance (Byrd, Orlando di Lasso, Palestrina). Zangers uit verschillende koren en ensembles uit Groningen worden per project uitgenodigd om in het Cantate Consort te zingen.

Esther Ebbinge (sopraan) studeerde aan het conservatorium van Zwolle bij Lodewijk Meeuwsen en volgde na haar studie zanglessen bij Lenie van den Heuvel en Jard van Nes.Ze volgde masterclasses bij o.a. Emma Kirkby, Nancy Argenta, Charlotte Margiono.Haar repertoire omvat o.a. vele cantates en passies van J.S.Bach, oratoria van Händel, opera’s van A.Scarlatti en Purcell en missen van Mozart en Haydn.Als soliste werkte Esther met dirigenten als Gustav Leonhardt, Daniël Reuss, Ton Koopman, Peter Dijkstra en Jos van Veldhoven.Ze zingt in het koor van het Amsterdam Baroque Orchestra&Choir o.l.v. Ton Koopman.  In 2012 maakte ze met dit gezelschap haar solodebuut en heeft sindsdien meerder projecten bij hen als solist opgetreden.

Pieter Pilon kreeg orgellessen van Piet Wiersma en studeerde vervolgens orgel aan het Prins Claus Conservatorium in Groningen bij Wim van Beek en piano bij Jan Marisse Huizing.
Kerkmuziek studeerde hij aan het koninklijk Conservatorium in Den Haag bij resp. Christiaan Winter en Jos van der Kooy. Hij verdiepte zich in liedbegeleiding (piano) bij Tan Crone.In 1988 behaalde hij voor orgel cum laude het einddiploma Uitvoerend Musicus.
Na het eindexamen piano volgden er lessen(onder meer improvisatie) bij Albert de Klerk.
Hij werd prijswinnaar van het Nationale Orgelimprovisatieconcours(1992) in Bolsward .
Regelmatig geeft hij concerten als solist of in samenwerking met koren, instrumentale en vocale solisten. Als docent piano en orgel is Pieter Pilon verbonden aan het Centrum voor de Kunsten Zuid-Groningen en als repetitor en pianodocent aan de Stedelijke Muziekschool. Bij de Protestantse Gemeente in Winsum-Obergum verzorgt hij als cantor-organist de begeleiding van de gemeentezang. Tevens is hij hoofdorganist van de Protestantse kerk in Farmsum ( Delfzijl) en de vaste bespeler van het befaamde Lohmanorgel aldaar.

– – – – –

Toegang gratis, collecte bij de uitgang.

– – – – –

De cantatedienst van 5 februari was een echte jubileumdienst! 
Koor, 24-koppig orkest en de 4 solisten gaven onder leiding van Jelte Hulzebos een geweldige uitvoering van dat prachtige werk van Bach, de Hohe Messe (BWV 232).
Er waren 420 (!) bezoekers en dat geeft een mooie volle kerk (zie ook de foto’s hieronder, zoals gemaakt door Stef Tuinstra).
De bezoekers gaven ons ook  een cadeau, de opbrengst van de collecte, inclusief bankoverschrijvingen en de Tikkies bedroeg maar liefst ca € 5.500,- !! Dank, veel dank daarvoor.
Het is duidelijk dat we in die 30 jaar in onze Nieuwe Kerk op één lijn zijn gaan staan met de cantatediensten in kerken als de Geertekerk (Utrecht), Kloosterkerk (Den Haag) en Westerkerk (Amsterdam).

– – –

Het volledige programma voor 2022 – 2023 vindt u onder het kopje Cantatediensten

– – –

De cantatediensten staan wel onder financiële druk: uw gift in de collecte, de donaties en bijdragen van de kerk zijn onze inkomstenbronnen. Willen wij de musici redelijk vergoeden dan is uw financiële steun onontbeerlijk. Zij zetten zich al jaren met groot enthousiasme en kundigheid in.

Daarom vragen wij een bijdrage van minimaal € 10,- in de collecte die bij de uitgang van elke cantatedienst wordt gehouden, of via een Tikkie afgedrukt in de liturgie. Maar voor dit jubileumjaar zou een bijdrage van € 15,- niet misstaan.

Daarnaast kunt u zich aanmelden als donateur door overmaking van ten minste € 25,- op banknummer NL67INGB0009444965 t.n.v. Commissie Cantates in de Nieuwe Kerk.

PS: de Commissie Cantates in de Nieuwe Kerk is een ANBI instelling, omdat zij (in die zin) valt onder de Protestantse Gemeente Groningen (PGG). U kunt daarom eventuele giften aan de Commissie bij de aangifte Inkomstenbelasting opgeven. U moet dan ook melding maken van de ANBI instelling, en dat is bij giften aan de Cantatediensten dus de PGG.

– – –