32 jaar Cantates in de Nieuwe Kerk
Het seizoen 2024-2025 is het tweeëndertigste jaar dat de serie Cantatediensten in de Nieuwe Kerk wordt georganiseerd.
Inmiddels hebben we talrijke werken uitgevoerd met een accent op Bach, maar zeker ook veel aandacht voor andere grootmeesters zoals Schütz, Schein, Buxtehude, Bruhns, Gabrieli, Monteverdi, Purcell, Rameau, Brahms. De lijst met uitgevoerde werken staat op onze website.
Dit seizoen wederom veel Bach met onder anderen zijn Johannes-Passion, maar daarnaast ook Christoph Graupner, directe concurrent van Bach bij de sollicitatie in Leipzig, en op 4 mei een uitvoering van het geliefde Requiem van Fauré. De geprogrammeerde kerkmuziek is van topkwaliteit en met de kundige en enthousiaste inzet van alle betrokken musici, solisten en koorzangers verwachten we u weer een prachtig kerkmuzikaal seizoen te kunnen bieden.
De cantatediensten staan meer en meer onder financiële druk: uw gift in de collecte, de donaties en bijdragen van de kerk zijn onze inkomstenbronnen. Willen wij de musici redelijk vergoeden dan is uw financiële steun onontbeerlijk. Zij zetten zich al jaren met groot enthousiasme en professionaliteit in.
Daarom vragen wij een bijdrage van minimaal € 12,- in de collecte die bij de uitgang van elke cantatedienst wordt gehouden of via een Tikkie, afgedrukt in de liturgie (of zie hieronder).
Daarnaast kunt u zich aanmelden als donateur door overmaking van een donatie op banknummer NL67INGB0009444965 t.n.v. Commissie Cantates in de Nieuwe Kerk.

– – –
DE EERST VOLGENDE CANTATEDIENST IS OP ZONDAG 2 FEBRUARI OM 17.00 U
Uitgevoerd wordt de solocantate “Ich habe genug” van Johann Sebastian Bach. (BWV 82).
De cantate behoort tot de absolute hoogtepunten in het werk van Bach.
De uitvoerenden zijn Jasper Schweppe (bas) en barokorkest o.l.v. Jelte Hulzebos.
Orkest:
Helmut Riebl – viool
Hanneke Wierenga – viool
Rachael Yates – altviool
Vincent van Ballegooijen – hobo
Mathilde van Wijnen – cello
Hendrik-Jan Wolfert – violone
Pieter Pilon – orgel
Voorganger: ds. Evert Jan Veldman
Organist: Mannes Hofsink
Toelichting op het uit te voeren werk
Bach schreef de solocantate voor bas, strijkers en hobo BWV 82 voor het feest van Maria Lichtmis, 2 februari 1727. Op dit feest, 40 dagen na de geboorte van Christus, staat de presentatie van het kindje Jezus in de tempel en de ontmoeting met Simeon centraal. Dit alles staat beschreven in het evangelie van Lucas 2: 22-32. Daarin vormen de verzen 29 – 32 de Lofzang van Simeon. Deze lofzang heeft een vaste plaats gekregen in de Completen, het laatste getijdengebed van de dag.
Bach schreef voor dit Mariafeest een viertal cantates. In deze werken staat de profetie die aan Simeon was gedaan dat hij niet zou sterven voordat hij de Messias had gezien, centraal. Simeon hief na de ontmoeting een lofzang aan die in de vier cantates in een Lutherse vertaling zijn gevat of in de strofische versie van het Lutherkoraal ‘Mit Fried und Freud ich fahr dahin’. In de baroktijd werd bij dit feest niet alleen stilgestaan bij Simeons lofzang maar werden preek en teksten gerelateerd aan de gedachte aan de eigen dood: de gelovige kan getroost sterven nu de Heiland is verschenen. In BWV 82 is het verlangen naar de bevrijding uit dit aardse tranendal die uitloopt op een vreugdevol eeuwig leven bij God dan ook prominent aanwezig.
Van BWV 82 bestaan verschillende versies, onder andere voor sopraan, strijkers en traverso, maar de meest gangbare is die wij vandaag uitvoeren voor bas, strijkers en hobo. De hobo speelt in het eerste deel een hoofdrol met een indringende melodische lijn die start met een opwaartse sext- sprong (gebruikelijk voor droefenis b.v. ‘Erbarme Dich’ in de Matthäus-Passion) en wordt omspeeld door rustig bewegende strijkers die doormiddel van herhalende noten het ‘genung’ weergeven. Dit thema is de basis van dit deel. Na een instrumentale inleiding (maat 1 – 33) volgt de inzet van de bas met het zelfde thema als het beginthema van de hobo en ontwikkelt zich een samenspraak tussen bas en hobo (maat 34 – 75). Dan volgt het B-gedeelte met een herhaling van de instrumentale inleiding (maat 75 – 107) waar de bas volgt met een uit het hoofdthema ontwikkeld thema (maat 107 – 135).
Wederom een instrumentaal gedeelte (maat 135 – 149), gevolgd door de bas (maat 150 – 176) en tot slot de herhaling van de instrumentale inleiding (maat 176 – 208).
In het secco-recitatief wordt met de woorden ‘Laßt uns mit diesem Manne ziehn!’ (Laten we deze man volgen) de verbinding gelegd met de gemeente. Dit wordt gesymboliseerd door de imitatie tussen continuo en bas. Aan het eind keert nogmaals de karakteristieke verklanking terug van ‘Ich habe genung’.
Hierop volgt de aria ‘Schlummert ein’, heel terecht een van de meest geliefde en populaire aria’s die Bach schreef. Doorlopende achtsten in de bas en een syncopische figuur in de bovenstem geven dit deel een wiegend karakter. Prachtig mijmerende muziek, door Albert Schweitzer getypeerd als het ‘wiegelied voor het eeuwig slapen gaan’. Alles opgebouwd in een evenwichtige structuur van 121 maten.
A maat 1 – 36 (Schlummert ein),
B maat 37 – 49 (Welt, ich bleibe nicht mehr hier),
A maat 49 – 67
C maat 68 – 85 (Hier muß ich das Elend bauen)
Da Capo A maat 86 – 121.
Het secco-recitatief start met een septiemakkoord en de uitroep ‘Mein Gott! wenn kömmt das schöne: Nun!’ en eindigt met een arioso gedeelte op de woorden ‘Welt, gute Nacht’ en leidt zo naar de vreugdevolle vivace slotaria ‘Ich freue mich auf meinen Tod’. Het is een dans in drie-achtste maat vol met ritmische impulsen, de energie spat er vanaf. De aria is opgebouwd uit herhalingen van de instrumentale inleiding en passages voor de bassolist.
De cantate is mateloos populair want stond in 2024 op nummer 116 in de Klassieke Top 400. Ook Bach koesterde het want hij herschreef het meerdere malen en nam twee delen op in zijn Notenbüchlein für Anna Magdalena, zijn vrouw.
Jelte Hulzebos
Enige informatie over de dirigent, solist en organist:
Jelte Hulzebos studeerde orgel en klavecimbel aan het conservatorium te Groningen bij Wim van Beek en Jacques Ogg.
Hij behaalde voor orgel het Einddiploma Solospel ‘Cum Laude’ en zijn klavecimbelstudie sloot hij af met het behalen van het diploma Uitvoerend Musicus.
Hij verwierf het diploma Bachelor of Music voor orkestdirectie aan de Hogeschool voor de Kunsten Constantijn Huygens en het diploma voortgezette studie orkestdirectie aan de Messiaenacademie, beide bij Tilo Lehmann.
Als organist van de Nieuwe Kerk te Groningen is hij sinds 1987 een van de vaste bespelers van het Timpe orgel uit 1831. Tussen 1990 en 2019 gaf hij leiding aan de Cantorij van de Nieuwe Kerk.
Sinds 1992 speelt hij een belangrijke rol in de organisatie en uitvoering van de maandelijkse cantatediensten in deze kerk. Daar voerde hij talrijke werken uit de 17de en 18de eeuw uit, waaronder talrijke Bach-cantates, de Hohe Messe, de Johannes-Passion, het Weihnachtsoratorium en werken van Buxtehude, Bruhns, Carissimi, Schütz, Brahms en meer.
Jelte Hulzebos is dirigent van het Cantate Consort, het koor dat de cantatediensten muzikaal invulling geeft. Hij is medeoprichter en leider van het Noordelijk Barokensemble, www.noordelijkbarokensemble.nl
Naast zijn concerterende activiteiten als organist, klavecinist en dirigent doceert hij in dezelfde vakgebieden.
Orgelopnamen verschenen op zijn eigen cd label Cambiata Records waaronder de veel geprezen cd, Scheidemann, Sweelinck, Tunder en Bach in de Martinikerk te Groningen.
Website: www.jeltehulzebos.nl
Jasper Schweppe studeerde in Zwolle bij Lodewijk Meeuwsen (DM eindexamen 1995) en in Den Haag bij Meinard Kraak (UM eindexamen 1998). In 1999 won Jasper in Parijs het internationale Musicora concours voor Frans lied uit de twintigste eeuw. Daaruit volgden diverse optredens in Frankrijk, o.a. voor Radio France.
Tijdens zijn studie voor Uitvoerend Musicus werkte hij één seizoen in het ensemble van The Phantom of the Opera in de produktie van Joop van den Ende in Scheveningen. Aansluitend was hij van 1996 tot 2005 eerste bas bij het Groot Omroepkoor. Hij zong met het GOK talloze producties met grote werken en beroemde dirigenten.
Sinds 2005 is hij aangesteld bij het Nederlands Kamerkoor en remplaceert hij bij het GOK, de Nederlandse Bachvereniging, het koor van de Nationale Opera en het Amsterdam Baroque Choir en het SWR Vokal Ensemble. Hij werkte mee aan verschillende operaprodukties, waaronder Les Indes Galantes van Rameau met het Orkest van de Achttiende Eeuw o.l.v. Frans Brüggen en Bacchus Cerus, en Venus van Schenck en De Zeven Hoofdzonden van Jeroen Bosch met Camerata Trajectina.
Jasper Schweppe was als solist betrokken bij concerten en CD- en DVD-opnames van o.a. Liverpool Philharmonic Orchestra, Orchestre National de lyon, Orchesta Sinfónica de Gallicia, Combattimento Consort, Amsterdam Baroque Orchestra, Amsterdams Sinfonietta, Residentie Orkest, Egidius Kwartet, Camerata Trajectina, Radio Kamerorkest, Weser Renaissance, Orkest van de Achttiende Eeuw, Huelgas Ensemble, Asko-Schönberg Ensemble, Hartkeriana, Nederlands Blazersensemble. Jasper werkte met dirigenten als Ton Koopman, Peter Dijkstra, Frans Brüggen, Pieter Jan Leusink, Jan Willem de Vriend, Richard Egarr, Risto Joost, Uwe Gronostay, Daniel Reuss, Marcus Creed, Jos van Veldhoven, Klaas Stok, en Yannick Nézet Séguin Hij was te gast bij o.a. Festival Musica Sacra in Maastricht, Festival Oude Muziek Utrecht, Festival voor Gregoriaans Watou, Festival de Musique Ambronay, Festival de Montfaucon, Festival de Gerberoy en Festival van Vlaanderen.
Jasper zingt gregoriaans (bij ensemble Hartkeriana), renaissance, barok, vroegromantiek, romantiek en hedendaags repertoire. Samen met de pianisten Arthur Schoonderwoerd en Riko Fukuda geeft hij recitals met muziek van Schubert (Schöne Mühlerin, Winterreise), Beethoven en andere vroegromantiek met fortepiano. Daarnaast brengen zij twintigste-eeuwse muziek met moderne piano. Ze brengen speciale programma’s met muziek die is ontstaan in en rond Theresienstadt. Zo traden zij op met liederen van Bob Hanf en Die Weise Von Liebe Und Tod van Victor Ullmann in de Cité de la Musique in Parijs en Muziekcentrum Vredenburg.
CD opnames van La Bonne Chanson van Fauré en de Winterreise van Schubert zijn lovend ontvangen. Zijn CD: Francis Poulenc en de wereld van Paul Éluard een Cd met liederen van Poulenc op teksten van Paul Éluard is verschenen in 2018 en heeft zeer goede recensies in de internationale pers ontvangen.
CD’s met Die Schöne Müllerin en Schwanengesang van Schubert zijn verschijnen bij Etcetera.
Voor nog veel meer informatie: www.jasperschweppe.nl
Mannes Hofsink (*1981) is als cantor-organist verbonden aan de Nieuwe Kerk te Groningen. Daarnaast is hij stadsbeiaardier van Meppel, dirigent van koorvereniging Wijker Kunst en pianist van het Meppeler Mannenkoor. Ook heeft hij een concert- en lespraktijk. Mannes studeerde orgel 1e fase en kerkmuziek bij Gijs van Schoonhoven aan de Saxion Hogeschool te Enschede, afdeling conservatorium. Orgel 2e fase studeerde hij aan de Messiaen Academie bij Cor Ardesch en eveneens bij Gijs van Schoonhoven, koordirectie aan het Prins Claus Conservatorium te Groningen bij Louis Buskens en beiaard (Bachelor en Proficient of Carillon) aan het Carillon Instituut Nederland bij Boudewijn Zwart. Geruime jaren coachte organist Toon Hagen hem op het gebied van improvisatie en interpretatie. Ook nam hij deel aan enkele studieweekenden van de Leadership Academy Conductors. Momenteel volgt hij incidenteel improvisatielessen bij organist Hayo Boerema.
Voor meer informatie kijk op manneshofsink.nl.
– – –
Toegang gratis, collecte bij de uitgang
– – – – –
Het volledige programma van de Cantatediensten van het seizoen 2024 – 2025 kunt u vinden onder het kopje Cantatediensten.
– – – – –
De cantatedienst van 5 februari 2023 was een echte jubileumdienst!
Koor, 24-koppig orkest en de 4 solisten gaven onder leiding van Jelte Hulzebos een geweldige uitvoering van dat prachtige werk van Bach, de Hohe Messe (BWV 232).
Er waren 420 (!) bezoekers en dat geeft een mooie volle kerk (zie ook de foto’s hieronder, zoals gemaakt door Stef Tuinstra).
De bezoekers gaven ons ook een cadeau, de opbrengst van de collecte, inclusief bankoverschrijvingen en de Tikkies bedroeg maar liefst ca € 5.500,- !! Dank, veel dank daarvoor.
Het is duidelijk dat we in die 30 jaar in onze Nieuwe Kerk op één lijn zijn gaan staan met de cantatediensten in kerken als de Geertekerk (Utrecht), Kloosterkerk (Den Haag) en Westerkerk (Amsterdam).


– – –
De cantatediensten staan wel onder financiële druk: uw gift in de collecte, de donaties en bijdragen van de kerk zijn onze inkomstenbronnen. Willen wij de musici redelijk vergoeden dan is uw financiële steun onontbeerlijk. Zij zetten zich al jaren met groot enthousiasme en kundigheid in.
Daarom vragen wij een bijdrage van minimaal € 12,- in de collecte die bij de uitgang van elke cantatedienst wordt gehouden, of via een Tikkie afgedrukt in de liturgie.
Daarnaast kunt u zich aanmelden als donateur door overmaking van ten minste € 25,- op banknummer NL67INGB0009444965 t.n.v. Commissie Cantates in de Nieuwe Kerk.

PS: de Commissie Cantates in de Nieuwe Kerk is een ANBI instelling, omdat zij (in die zin) valt onder de Protestantse Gemeente Groningen (PGG). U kunt daarom eventuele giften aan de Commissie bij de aangifte Inkomstenbelasting opgeven. U moet dan ook melding maken van de ANBI instelling, en dat is bij giften aan de Cantatediensten dus de PGG.
– – –